سود خالص و ترتیب تقسیم سود خالص در شرکت تعاونی

• سود خالص

سود خالص یا درآمد شرکت یا اتحادیه تعاونی در هر سال مالی، عبارت است از درآمدهای آن سال مالی منهای هزینه های آن سال و منهای مالیات مربوط به آن سال ؛ یعنی در صورتی که درآمد سالانه تعاونی، مشمول مالیات باشد، مالیات مربوط محاسبه و به همراه هزینه ها از درآمد سال مالی کسر می شود.

• ترتیب تقسیم سود خالص

سود خالص هر سال مالی شرکت یا اتحادیه تعاونی به امور ذیل اختصاص می یابد :
- ذخیره قانونی ؛
- اندوخته احتیاطی ؛
- حق تعاون و آموزش ؛
- پاداش اعضا ، کارکنان ، مدیران و بازرس یا بازرسان ؛
- تقسیم بین اعضا. 
تصمیم گیری درباره تقسیم سود خالص سالانه شرکت یا اتحادیه تعاونی بر عهده مجمع عمومی عادی است. ترتیب تقسیم سود خالص سالانه به شرح ذیل است :
1- حداقل پنج درصد یا بیشتر به عنوان ذخیره قانونی ، به حساب ذخیره قانونی منظور می شود. درصد مذکور به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی تعیین می شود. 
2- حداکثر پنج درصد یا کمتر ، به عنوان اندوخته احتیاطی به حساب اندوخته احتیاطی منظور می شود. درصد مذکور نیز به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی معین می شود. 
3- چهار درصد به عنوان حق تعاون و آموزش به صندوق تعاون واریز می شود. 
4- درصدی برای پاداش به اعضا، کارکنان ، مدیران و بازرس یا بازرسان ، به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی تخصیص داده می شود. 
5- باقیمانده سود خالص که پس از کسر وجوه چهارگانه بالا باقی می ماند، بنا به بیان بند 5 ماده 25 قانون بخش تعاونی، به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته شده است، تقسیم می شود.

• سهم اعضا از سود خالص

به موجب قانون بخش تعاونی، مبلغی که پس از کسر وجوه تخصیص داده شده به ذخیره قانونی ، اندوخته احتیاطی، حق تعاون و آموزش، و پاداش ، از سود خالص سالانه شرکت تعاونی باقی می ماند، به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته شده است ، تقسیم می گردد. در نمونه اساسنامه شرکت تعاونی پیش بینی شده است که سود قابل تقسیم را می توان در تعاونی های تولید ، به نسبت سهام و در تعاونی های توزیعی، پنجاه درصد به نسبت سهام و مابقی به نسبت معاملات اعضا با تعاونی تقسیم کرد ؛ و نمونه اساسنامه اتحادیه تعاونی می گوید که سود قابل تقسیم ، پنجاه درصد به نسبت سهام و مابقی به نسبت معاملات اعضا تقسیم می شود. در برخی از شرکت های تعاونی تولید که نوع اشتغال و میزان تخصص و مهارت اعضا در پیشرفت فعالیت تعاونی تاثیر متفاوت دارد ، ملحوظ داشتن این امور در استفاده از سود سالانه، لازم به نظر می رسد. می توان این امر را به صورت شرط ضمن عقد ، در عقودی که شرکت تعاونی تولید با این قبیل اعضا منعقد می کند، پیش بینی کرد. 
ذکر این نکته لازم است که سود راجع به ارگان های دولتی و عمومی و بانک هایی که در شرکت تعاونی سرمایه گذاری می کنند – چون این سرمایه گذاری ها به صورت وام بدون بهره یا مشارکت ، مضاربه ، مزارعه ، مساقات و غیره است – بر اساس قراردادهای مربوط و از بابت همین عقود به آن ها پرداخت می شود و این پرداختی ها جزء هزینه های شرکت محسوب می شود که با سایر هزینه ها برای به دست آوردن سود خالص، از درآمد سالانه شرکت کسر می شود.

• مازاد برگشتی

بند 5 ماده 34 قانون بخش تعاونی " اخذ تصمیم نسبت به ذخایر و پرداخت سود و مازاد درآمد و تقسیم آن طبق اساسنامه " را از وظایف و اختیارات مجمع عمومی عادی مقرر می کند و به نظر می رسد که در این بند منظور قانون از " مازاد درآمد " همان " مازاد برگشتی " باشد. 
اصل مازاد برگشتی یکی از اصول تعاونی ها در جهان است و مازاد برگشتی عبارت است از مقداری از سود خالص سالانه تعاونی که پس از کسر ذخایر آموزش و پاداش و پرداخت مقداری از سود مذکور به نسبت سرمایه به اعضا، از آن باقی می ماند. اصل مازاد برگشتی باید با اصل محدودیت سود سهام تواماَ اعمال شود. در اعمال اصل محدودیت سود سهام ، مقداری از سود خالص بین اعضا تقسیم می شود و باقیمانده سود خالص در شرکت های تعاونی توزیع، به نسبت معامله ای که اعضا با شرکت انجام داده اند بین آن ها تقسیم می شود و در شرکت های تعاونی تولید که اعضا با شرکت معامله نمی کنند، ولی محصول کار آن ها در اختیار شرکت قرار می گیرد، مازاد برگشتی به تناسب ارزش محصول کار آن ها یا ساعات کار انجام شده، بین آنان تقسیم می شود. 
به موجب نمونه اساسنامه شرکت تعاونی، سود قابل تقسیم فقط در تعاونی های توزیعی، 50 درصد به نسبت سهام و مابقی به نسبت معاملات اعضا با تعاونی، تقسیم می شود. ولی در تعاونی های تولید همه سود قابل تقسیم به نسبت سهام بین اعضا تقسیم می گردد. به موجب نمونه اساسنامه اتحادیه تعاونی نیز سود قابل تقسیم ، 50 درصد به نسبت سهام و مابقی به نسبت معاملات اعضا با اتحادیه تقسیم می شود و بدین ترتیب اصل مازاد برگشتی در تعاونی های توزیعی و اتحادیه های تعاونی، مورد عمل واقع می گردد. 
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره می توانید با ما تماس حاصل فرمایید. 
همواره آماده پاسخگویی به سوالات ثبتی شما عزیزان هستیم.

ترتیب تقسیم سود خالص در شرکت تعاونی