دعوای بطلان شرکت از سوی چه اشخاصی پذیرفته می شود ؟
دعوای بطلان تنها از سوی اشخاص ذینفع پذیرفته می شود. اشخاص ذیل را می توان به عنوان ذینفع دعوای بطلان معرفی نمود :
1. تمامی شرکا اصولاَ ذینفع دعوای بطلان هستند مگر بطلان شرکت منحصراَ به حقوق یکی از شرکا زیان وارد کند.
2. اصولاَ اشخاص ثالث ذینفع دعوای بطلان نیستند مگر آن که میان ثالث و شرکت تعهدی وجود داشته باشد و عدم رعایت تشریفات ، منجر به عدم اجرای تعهد شود.
3. دادستان در صورتی می تواند دعوای بطلان مطرح کند که عدم رعایت تشریفات، منافع عمومی را تهدید کند.
- خوانده دعوا بطلان
در صورتی که شرکت به ثبت رسیده باشد خوانده، شرکت و مرجع ثبت شرکت ها و در صورت عدم ثبت فقط شرکت ، خوانده دعوا می باشد.
- عدم امکان استناد به بطلان در برابر ثالث
به موجب ماده 270 لایحه قانون تجارت، موسسین و مدیران و بازرسان و صاحبان سهام شرکت نمی توانند به این بهانه که شرکت باطل شده، از اجرای تعهد در برابر ثالث خودداری کنند. مثلاَ اگر شرکت ساختمانی از شخصی آجر خریداری کند و پس از آن به حکم دادگاه باطل شود باز هم باید ثمن معامله آجر را پرداخت کند. هم چنین طبق این ماده، اشخاص ثالث می توانند معامله با شرکت را لحاظ نکنند و برای اجرای تعهدات متقابل به شرکت مراجعه نکنند.
- از بین رفتن موجبات بطلان
به موجب ماده 271 لایحه ، " در صورتی که قبل از صدور حکم بطلان شرکت یا بطلان عملیات یا تصمیمات آن در مرحله بدوی موجبات بطلان مرتفع شده باشد دادگاه قرار سقوط دعوای بطلان را صادر خواهد کرد ".
اگر قبل از صدور حکم بطلان در مرحله بدوی، موجبات بطلان رفع شود مانند آن که تعداد اعضای هیات مدیره در سهامی عام 4 نفر بوده اما قبل صدور حکم بدوی طبق ماده 107 لایحه به 5 نفر افزایش یابد، دادگاه قرار سقوط دعوای بطلان را صادر می کند. صدور قرار سقوط دعوای بطلان، قبل از صدور حکم بدوی امکان پذیر است.
- درخواست مهلت برای رفع موجبات بطلان
به موجب ماده 272 لایحه ، " دادگاهی که دعوای بطلان نزد آن اقامه شده است می تواند بنا به درخواست خوانده، مهلتی که از شش ماه بیشتر نباشد برای رفع موجبات بطلان تعیین نماید. ابتدای مهلت مذکور، تاریخ وصول پرونده از دفتر به دادگاه است . در صورتی که ظرف مهلت مقرر موجبات بطلان برطرف نشده باشد دادگاه حکم مقتضی صادر خواهد کرد ."
دادگاه در صورتی برای از بین رفتن موجبات بطلان مهلت می دهد که خوانده دعوا درخواست نماید پس از درخواست خوانده، اعطای مهلت در اختیار دادگاه می باشد. میزان مهلت حداکثر شش ماه است.
- مسئولیت ناشی از صدور حکم بطلان شرکت
به موجب ماده 273 لایحه ، " در صورت صدور حکم قطعی بر بطلان شرکت یا بطلان عملیات یا تصمیمات شرکت، کسانی که مسئول بطلان هستند متضامناَ مسئول خسارتی خواهند بود که از آن بطلان به صاحبان سهام و اشخاص ثالث متوجه شده است ".
در صورت صدور حکم قطعی بطلان شرکت، مسئولین بطلان متضامناَ مسئول جبران خسارت در مقابل صاحبان سهام و اشخاص ثالث هستند. مسببین بطلان هم می توانند موسسین شرکت باشند و هم اشخاص دیگر مانند کارشناس یا کارمند دولت. اما دقت شود که مسئولیت تاسیس و ثبت شرکت طبق ماده 23 لایحه، به صورت تضامنی بر عهده موسسین می باشد نه سایر اشخاص . هم چنین در این ماده مسئولیت در برابر صاحبان سهام و اشخاص ثالث است.
- تعیین مدیر تصفیه پس از حکم بطلان
شرکت پس از صدور حکم بطلان وارد مرحله تصفیه می شود. در این مرحله باید بدهی های شرکت پرداخت و طلب آن وصول شود و دارایی شرکت بین شرکا تقسیم شود. به همین دلیل باید مدیر تصفیه تعیین شود تا به امور اجرایی تصفیه شرکت رسیدگی کند.
به موجب ماده 274 لایحه، دادگاهی که حکم بطلان صادر می کند باید ضمن حکم خود یک یا چند نفر را به عنوان مدیر تصفیه مشخص نماید و هر گاه مدیر یا مدیران تصفیه ای که توسط دادگاه تعیین شده اند حاضر به قبول سمت مدیریت تصفیه نباشند طبق ماده 275 لایحه، دادگاه امر تصفیه را به اداره تصفیه امور ورشکستگی حوزه خود ارجاع می نماید.
