نظام بررسی شکلی اظهارنامه ثبت طرح صنعتی
در قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب 1386 از طرح صنعتی تعریف به عمل آمده است.
به موجب ماده 20 قانون یاد شده، از نظر قانون، هر گونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هر گونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ ها و یا بدون آن، به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است. در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت
از این قانون نمی باشد.
حمایت از یک طرح در قالب ساز و کارهای حقوقی موجود از جمله ثبت آن می تواند از تقلید و نسخه برداری غیرمجاز آن توسط رقبا جلوگیری کند و این امر باعث می شود که موضع رقابتی طراح یا صاحب محصول تقویت گردد و بدین طریق بتواند از بازگشت مالی سرمایه گذاری انجام شده اطمینان حاصل کند. از سوی دیگر حمایت از طرح های صنعتی به نفع مصرف کنندگان و عموم مردم نیز خواهد بود، زیرا با گسترش رویه های عادلانه و صادقانه تجاری در بازار و تشویق خلاقیت ها موجب می گردد که از نظر زیبایی شناختی، محصولات جذاب تری به بازار عرضه شود.
همان طور که در ماده 81 آیین نامه مصوب 1387 رئیس قوه قضاییه آمده است، جهت ثبت طرح صنعتی، مرجع ثبت ، مقدمتاَ صحت تنظیم اظهارنامه را از لحاظ شناسایی هویت متقاضی و نمایش گرافیکی طرح صنعتی مورد بررسی قرار داده و پس از وارد نمودن اظهارنامه در دفتر ثبت ، نسخه دوم آن را همراه با ضمائم که دارای همان مشخصات نسخه اصلی است بعد از امضاء و مهر و قید تاریخ ( ساعت ، روز ، ماه ، سال ) وصول آن با تمام حروف به عنوان رسید به متقاضی مسترد خواهد کرد.
با توجه به تبصره ذیل ماده یاد شده، در خصوص اظهارنامه هایی که با پست سفارشی ارسال می شوند، در صورت ثبت اظهارنامه ها ، نسخه دوم آن ها همراه با ضمائم توسط و به هزینه مرجع ثبت با پست سفارشی، به عنوان رسید به متقاضیان مسترد خواهد شد. در صورت عدم ثبت نیز مراتب به همبن ترتیب به اطلاع متقاضیان خواهد رسید. پاسخ اظهارنامه واصله در چهارچوب ماده 167 این آیین نامه به صورت الکترونیکی خواهد بود.
- نظام بررسی شکلی
در نظام بررسی شکلی طرح صنعتی، کارشناس اظهارنامه ثبت طرح صنعتی و ضمائم آن را از حیث رعایت جنبه های شکلی و بدون احراز شرایط ماهوی مرتبط مورد بررسی قرار می دهد و در صورت احراز شرایط شکلی مبادرت به پذیرش اظهارنامه ثبت طرح صنعتی نموده و آن را به ثبت می رساند . به عبارت دیگر چنانچه کارشناس اظهارنامه و ضمائم آن را منطبق با قانون و آیین نامه مرتبط تشخیص دهد و هزینه ها نیز پرداخت و طرح صنعتی مورد درخواست ثبت مغایرتی با اخلاق حسنه و نظم عمومی نداشته باشد، آن را پذیرش و متعاقب آن طرح صنعتی را ثبت و آگهی می نماید. در این نظام کارشناس از بررسی ماهوی طرح و احراز شرایط ماهوی ثبت طرح صنعتی از قبیل احراز شرط جدید بودن و یا اصیل بودن بی نیاز است و صرفاَ با احراز شرایط شکلی، مبادرت به ثبت طرح صنعتی می نماید.
البته در این نظام تنها شرط ماهوی که مورد بررسی قرار می گیرد احراز عدم مخالفت طرح مورد درخواست ثبت با اخلاق حسنه و نظم عمومی است که در کنار سایر شرایط شکلی مورد بررسی قرار می گیرد.
از مزایای این سیستم تسریع در ثبت طرح صنعتی است و طرح یاد شده در این نظام می تواند با کم ترین هزینه و کوتاه ترین زمان ممکن به ثبت برسد. اما در این نظام، گواهینامه ثبتی که صادر می شود به لحاظ عدم بررسی ماهوی از اتقان و استحکام لازم برخوردار نبوده و هر آینه می تواند با ابطال از سوی دادگاه ها مواجه باشد.
چنانچه در این نظام کارشناس با بررسی شکلی احراز نماید که اظهارنامه و ضمائم آن دارای نواقص است به صاحب اظهارنامه اخطار می نماید که ظرف مهلت معین که با توجه به قوانین ملی کشورها می تواند متفاوت باشد نسبت به تکمیل یا اصلاح که منتهی به ثبت طرح صنعتی می شود و اگر مهلت معین اصلاح یا تکمیل صورت نگیرد تحت شرایطی اظهارنامه رد می گردد.
در رابطه با شرط ماهوی عدم مخالفت با اخلاق حسنه و نظم عمومی نیز چنانچه کارشناس طرح مورد درخواست ثبت را مغایر با اخلاق حسنه و نظم عمومی بداند آن را رد می نماید.
